दोन किनारे एक प्रवाह

 #दोन_किनारे_एक_प्रवाह 

रात्रीचे नऊ वाजले होते. घरातली शांतता एका अनपेक्षित धक्क्याने भंगली जेव्हा बेल वाजली. संजीवनीने दार उघडलं. तिच्या चेहऱ्यावर राग आणि वेदनेचं मिश्रण स्पष्ट दिसत होतं. डोळे लालबुंद झाले होते, ओठ थरथरत होते, आणि तिच्या हातात निधीचा छोटासा खेळण्याचा घोडा होता, जो ती घट्ट पकडून होती. समोर राजन उभा होता—थकलेला, डोळ्यांखाली काळी वर्तुळं, पण त्याच्या चेहऱ्यावर अपराधी भावाचा मागमूसही नव्हता. त्याच्या हातात एक फाइल होती, कदाचित हॉस्पिटलमधून आणलेली, आणि त्याच्या खांद्यावर नेहमीची बॅग लटकत होती.

"राजन, किती वेळ वाट पाहिली मी! कितीदा फोन केला! तुला काही कळतंय का?" संजीवनीचा आवाज तीव्र होता, जणू तिच्या आत दडलेलं सगळं दुःख एकदम बाहेर पडत होतं.

राजनने शांत स्वरात उत्तर दिलं, "संजीवनी, मी काय करणार? पेशंटला सोडून कसं येऊ?" त्याच्या बोलण्यात एक यांत्रिकपणा होता, जणू हा त्याचा नेहमीचा बचाव होता.

"असं किती दिवस चालणार आहे? मी समजू शकते, पण तू रविवारीसुद्धा नाही आलास? मला माहीत आहे इमर्जन्सी महत्त्वाची असते, पण त्या ऑपरेशनसाठी उद्याही वेळ मिळू शकला असता, नाही का?" तिच्या स्वरात आता संयम संपल्याची चिन्हं दिसत होती.

राजनचा आवाज कडवट झाला, "संजीवनी, तू डॉक्टर आहेस, तुला कळायला हवं. प्रत्येक इमर्जन्सी उद्यावर टाकता येत नाही." त्याने आपली बाजू मांडण्याचा प्रयत्न केला, पण त्याच्या शब्दांत संजीवनीला आधार वाटण्याऐवजी चिडचिडच जाणवली.

"ते मला सांगतोस? मी ही डॉक्टर आहे, राजन!" ती ओरडली. "आणि मला माहिती आहे की हे ऑपरेशन तितकं तातडीचं नव्हतं. खरं सांग, राजन… तुझ्या सर्जन म्हणून करिअरपेक्षा तुला काहीच महत्त्वाचं वाटत नाही, अगदी मीसुद्धा नाही." तिच्या डोळ्यांतून अश्रू वाहायला लागले, पण ती स्वतःला थांबवत नव्हती.

राजनने एक खोल श्वास घेतला आणि म्हणाला, "संजीवनी, हे बघ… मी जे काही करतोय, ते फक्त आपल्यासाठीच. आपलं आयुष्य सुखात जावं म्हणून मी दिवस-रात्र मेहनत करतो." त्याच्या बोलण्यात एक औपचारिकता होती, जणू तो स्वतःला समजावत होता.

संजीवनीने त्याच्याकडे कटाक्ष टाकला आणि उपहासाने हसली. "असं? तू आमच्यासाठी करतोयस? आणि आम्ही कोण? तू आम्हाला दिलेला वेळ कुठे आहे? निधी तुला ‘बाबा’ म्हणायला शिकतेय, पण ती तुला ओळखतच नाही!" तिच्या शब्दांनी राजनला टोचलं, पण तो गप्प राहिला.

"संजीवनी, मी पैसा कमवतोय, त्याचा उपयोग आपल्यासाठीच होतो ना?" त्याने शेवटचा प्रयत्न केला.

संजीवनीच्या चेहऱ्यावर एक कडवट हसू उमटलं. "डॉक्टर राजन, तू मलाच पैशाच्या गोष्टी सांगतोस? विसरलास का? हे सगळं—हे घर, हे हॉस्पिटल, हे सगळं माझ्या बाबांचं आहे. मी सोन्याचा चमचा घेऊन जन्माला आलेय. मला तुझ्या पैशाची गरज नाही. मला तुझं प्रेम हवं होतं… पण ते मला कधीच मिळालं नाही." तिच्या शब्दांनी खोलीतली शांतता अधिक गडद झाली.

राजन काही क्षण शांत राहिला. त्याला काय बोलावं हे सुचत नव्हतं. मग तो हळूच म्हणाला, "संजीवनी, तू फार पुढे जात आहेस."

"नाही, राजन. सत्य फक्त एवढंच आहे—तू माझ्याशी लग्न केलंस, पण ते माझ्यावर प्रेम होतं म्हणून नाही. तू बाबांच्या उपकाराखाली वावरत होतास, आणि लग्न म्हणजे त्या उपकारांची परतफेड करण्याचा तुझा मार्ग होता. जर तुला तेव्हाच हिंमत दाखवून तुझ्या मनातलं कबूल करायचं असतं—रजनीबद्दल, तुझ्या पहिल्या प्रेमाबद्दल—तर माझं आणि तुझं आयुष्य आणि त्या रजनीचंही आयुष्य बरबाद होण्यापासून वाचलं असतं," ती थेट बोलली. तिच्या शब्दांनी राजन हादरला. रजनीचं नाव ऐकताच त्याच्या चेहऱ्यावर एक भाव उमटला—अपराधीपणा आणि अस्वस्थता.

"संजीवनी, तू माझी जबाबदारी आहेस. मी कधीच तुला दुर्लक्षित केलं नाही," त्याने स्वतःचा बचाव केला, पण त्याचा आवाज कमकुवत होता.

"तू जबाबदारी घेतलीस, पण प्रेम नाही दिलंस, राजन!" ती ओरडली. "प्रेम म्हणजे वेळ देणं असतं, आपुलकी असते, दोन शब्द गोड बोलणं असतं… आणि तू ते कधीच दिलं नाहीस! मी रोज तुझी वाट पाहते, पण तू कधीच लवकर आलास का? निधीला तुझ्या मिठीत झोपायचं आहे, पण तू कधीच तिला वेळ दिलास का?" तिच्या डोळ्यांतून अश्रू वाहत होते, आणि तिच्या हातातला घोडा खाली पडला.

राजनच्या डोळ्यात अपराधीपणा उमटला. तो काही बोलणार तेवढ्यात संजीवनी पुढे म्हणाली, "आणि मला माहिती आहे—तुझ्या मनात अजूनही रजनी आहे. तुझी पहिली प्रेमिका, जिच्यासाठी तू मला कधीच पूर्णपणे स्वीकारलं नाहीस. तुझ्या डायरीतले शब्द माझ्या मनात अजूनही घुमतात—‘संजीवनी माझ्यासोबत आहे, पण माझं मन तुझ्याकडेच आहे.’ तू मला फक्त एक जबाबदारी म्हणून पाहिलंस, प्रेम म्हणून नाही."

"संजीवनी, आपण पुन्हा सुरुवात करू शकतो…" राजनने हळूच विनवणी केली, पण त्याच्या स्वरात आत्मविश्वास नव्हता.

संजीवनी थंड हसली. "आता? आता काहीच शिल्लक राहिलं नाही, राजन. मी पुरती थकलेय. मी रोज तुझ्या वचनांची वाट पाहून थकले, तुझ्या प्रेमाची आशा ठेवून थकले. आता मी स्वतःसाठी निर्णय घेणार आहे." तिच्या स्वरात एक ठामपणा होता, जणू तिने मनाशी काहीतरी पक्कं ठरवलं होतं.

"काय निर्णय?" राजनचा आवाज कालवाकालव झाला. त्याला भीती वाटत होती—संजीवनीच्या पुढच्या शब्दांची.

संजीवनीने थेट त्याच्या डोळ्यांत पाहिलं. "आजपासून आपण या घरात वेगवेगळे राहणार आहोत. तुझं आयुष्य तुझं, माझं माझं." तिचे शब्द थंड आणि स्पष्ट होते, जणू त्यात कुठलीही शंका नव्हती.

राजन सुन्न झाला. "संजीवनी, म्हणजे काय? आपण एकाच घरात राहूनही वेगळे?" त्याने विचारलं, त्याच्या स्वरात गोंधळ होता.

"हो, राजन. मी हे घर सोडणार नाही, आपण दोघंही याच घरात राहू. पण मी तुझ्यासोबत नवरा-बायकोचं नातंही ठेवणार नाही. निधी आपल्यासोबत राहील. तुला तिच्याशी वेळ घालवायचा असेल तर घालव, पण माझ्या आयुष्यात आता तुझी जागा नाही," ती ठामपणे म्हणाली. तिने निधीचा घोडा उचलला आणि खोलीत निघून गेली.

त्या रात्री राजन हॉलमध्ये एकटाच उभा राहिला. त्याच्या हातातली फाइल खाली पडली. घरातली शांतता त्याला बोचत होती. त्याला जाणवत होतं की संजीवनीच्या या निर्णयाने त्यांचं नातं कायमचं बदललं होतं. त्याच्या मनात रजनीच्या आठवणी होत्या, पण आता त्या आठवणीही त्याला ओझं वाटत होत्या. "मी काय केलं?" तो स्वतःला विचारत होता, पण त्याचं उत्तर त्याच्याकडे नव्हतं.

संजीवनी आपल्या खोलीत गेली. तिने निधीला जवळ घेतलं आणि तिच्या कपाळावर हलकेच ओठ टेकवले. "आता फक्त तू आणि मी आहोत," ती पुटपुटली. तिच्या डोळ्यांत अश्रू होते, पण त्याबरोबरच एक नवीन ठामपणा होता. तिला रजनीचं सत्य माहिती होतं—ती राजनची प्रेमिका होती, आणि त्या सत्याने तिचं नातं तुटण्याच्या उंबरठ्यावर आणलं होतं. पण आता ती ठरवलं की ती या घरात राहूनही स्वतःचं स्वतंत्र आयुष्य जगणार होती.

---

दुसऱ्या दिवशी सकाळी, संजीवनीने आपलं सामान निधीच्या खोलीत हलवलं. तिने स्वतःसाठी आणि निधीसाठी एक नवं विश्व निर्माण केलं—त्याच घरात, पण राजनपासून पूर्णपणे अलिप्त. राजन हॉस्पिटलला निघाला, पण त्याच्या पावलांत नेहमीची तडफ नव्हती. बाहेर पडताना त्याने संजीवनीकडे पाहिलं—ती निधीला खेळवत होती, आणि तिच्या चेहऱ्यावर एक नवीन शांतता दिसत होती. त्याला जाणवलं की ती आता त्याच्यासाठी कधीच थांबणार नाही.

संजीवनीने निधीला कुशीत घेतलं आणि झोपली पण झोप कोसो दुर होती. तिच्या डोळ्यांत अश्रू होते, पण त्याबरोबरच एक नवीन ताकदही होती. मनात एक निश्चय होता—ती या घरात राहूनही स्वतःचं स्वतंत्र आयुष्य जगणार होती, फक्त स्वतःसाठी आणि निधीसाठी. तिच्या चेहऱ्यावर हलकं हसू उमटलं—स्वातंत्र्याचं, स्वाभिमानाचं.

राजन आणि संजीवनी आता एकाच छताखाली राहणार होते, पण त्यांच्यातली दरी कायमची होती. एकाच घरात दोन वेगळे मार्ग सुरू झाले—संजीवनीचा स्वतःच्या ताकदीचा, आणि राजनचा त्याच्या पश्चात्तापाचा.

काय घडतं संजीवनी आणि राजनच्या आयुष्यात... अणि निधीला सोडून संजीवनी का दूर जाते...हे जाणून घेण्यासाठी वाचा पुढचा भाग 🙏

क्रमशः

---